Lech Rugała CYRYL
RATAJSKI - TURYSTA I POLITYK [*] |
||
 |
Cyryl Ratajski (1875- 1942) był prawnikiem, działaczem politycznym i regionalistą, zaliczanym do grona najwybitniejszych przedstawicieli polskiego okresu międzywojennego. Wśrod przezydentów Poznania jest określany jako najwybitniejszy "ojciec miasta" w jego międzywojennej historii. Był znakomitym mężem stanu, a także prekursorem turystyki górskiej i krajoznawstwa polskiego. | |
Cyryl Ratajski urodził się 3 marca 1875 roku w Zalesiu w Wielkopolsce. Z wykształcenia był prawnikiem (adwokat); w Berlinie ukończył studia prawnicze (1896-1900). Duże zasługi położył dla rozwoju turystyki górskiej i krajoznawstwa na Śląsku i w Wielkopolsce. W 1910 roku założył Polskie Towarzytwo Turystyczne "Beskid" (działające dzisiaj jako Oddział Cieszyński PTTK). Był jego pierwszym prezesem, zauroczonym krajobrazem śląskich gór i turystyką górską. Wg relacji jego syna, Ziemowita, zdobył chyba wszystkie szczyty Tatr i kilkakrotnie przebywał na Śnieżce. Towarzystwu podarował zakupiony przez siebie szczyt góry Ropiczki (obecnie w Republice Czeskiej). Stanęło na nim, pierwsze w okolicy, polskie schronisko turystyczne. W Raciborzu związał się politycznie z narodową demokracją zaboru pruskiego. Wraz z Wojciechem Korfantym wszedł do Rady Głownej Polskiego Towarzystwa Demokratycznego jako przedstawiciel Śląska.
Dar Cyryla Ratajskiego. Szczyt góry Ropiczki, na którym stanęło schronisko W 1911 roku przybył do Poznania. Wkrótce utworzył tu wspólnie z Bernardem Chrzanowskim Towarzystwo Krajoznawcze (1913), którego był wiceprezesem do wybuchu I wojny światowej. W 1914 roku zainicjował w łonie tego Towarzystwa sekcję Miłośników Miasta Poznania (w 1922 roku przekształconą w Towarzystwo Miłośników m. Poznania). Dnia 26 kwietnia 1922 roku wybrany został prezydentem Miasta Poznania. Zastąpił na tym stanowisku zmarłego w 1921 roku Jarogniewa Drwęskiego, a także pełniącego funkcję prezydenta miasta Mikołaja Kiedacza. W przemówieniu rozpoczynającym jego kadencję zobowiązał się do "naprawy i rozbudowy miasta", co zresztą zrealizował. W swej polityce bronił interesów miejscowej elity (bogatych kupców i rzemieślników, a także reprezentantów ziemiaństwa). W okresie od 17 listopada 1924 roku do 14 czerwca 1925 roku Ratajski pełnił funkcję Ministra Spraw Wewnętrznych w gabinecie Władysława Grabskiego. Na stanowisku prezydenta miasta zastąpił go wiceprezydent Mikołaj Kiedacz. Ratajski dążył do zacieśnienia stosunków polsko-czeskich, i to od dawna. Należał bowiem wraz z żoną Stanisławą do współzałożycieli Towarzystwa Polsko-Czechosłowackiego w Poznaniu (1925). Za działalność na rzecz zbliżenia tych dwóch narodów nadano mu członkostwo honorowe Towarzystwa, a w roku 1929 otrzymał od rządu czeskiego komandorię Orderu Białego Lwa. W jednym z jego przemówień czytamy: "Tworzy się potężna – jak potężną jest zawiść i nienawiść – koalicja państw rzekomo pokrzywdzonych traktatem wersalskim, sojusz ten zawiera się – jeśli już nie jest zawarty – w moc złowrogą, zagrażającą pokojowi europejskiemu. Nawała ta na widnokręgu już jest widoczna, rośnie z siłą nadciągającej burzy i wyładuje się niechybnie nad narodami czeskim i polskim. Biada Czechom i Polakom, jeśli nie dojrzą grozy bezpośrednio nad nimi wiszącej; biada im, jeśli poprzez najlepsze chęci pokojowe nie dostrzegą dość wcześnie zarzewia pożaru (...)" (z przemówienia na akademii w dniu 28.X.1932). 26 czerwca 1934 roku został ponownie wybrany prezydentem Poznania, po tym jak Minister Spraw Wewnętrznych nie zatwierdził na to stanowisko Władysława Mieczkowskiego. Niestety także Cyryl Ratajski nie uzyskał poparcia ministra, który wprowadził do Poznania prezydenta komisarycznego, Erwina Więckowskiego a potem Tadeusza Ruge. Następnie wstąpił Ratajski do Stronnictwa Pracy, a w 1937 roku został wybrany prezesem Zarządu Wojewódzkiego tego ugrupowania. Po wybuchu II wojny światowej został mianowany prezydentem Miasta Poznania (5 września 1939 roku), a 7 września przejął obowiązki wojewody poznańskiego, po tym jak z miasta wyjechał dotychczasowy prezydent Tadeusz Ruge i wojewoda Ludwik Bociański. Cyryl Ratajski oficjalnie urzędował do 14 września, jednak pozbawiony został jakiejkolwiek władzy. W tym właśnie dniu do ratusza przyjechał Arthur Greiser, który poinformował Ratajskiego, iż jego urząd przejmie Gerhard Scheffer, jako nadburmistrz Miasta Poznania. Potem był więziony w charakterze zakładnika i na początku 1940 roku wysiedlony w Kieleckie. W czasie okupacji hitlerowskiej reprezentował Stronnictwo Pracy w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym, był pierwszym Delegatem Rządu na kraj (od grudnia 1940 roku do połowy roku 1942). Zmarł 19 października 1942 roku w Warszawie. Bibliografia: [*] artykuł ukazał się w Biuletynie Wielkopolskiej Korporacji Oddziałów PTTK "Znad Warty" nr 23, tom I, lipiec-grudzień 2003 [powrót] |
||
