Miłków. Informacja krajoznawcza o terenie obozu wędrujących rodzin "Sudety Zachodnie '2005" (czytaj => relacja z obozu)
Miłków (wcześniejsze nazwy to: Arnsdorf, Hlondów, Jarantów) jest starą miejscowością rozciągającą się na obszarze od Pogórza Karkonoszy po Kotlinę Jeleniogórską. Według źródeł pisanych wieś istniała już w XIII w. Poza początkami, kiedy wchodziła w obręb dóbr kościelnych, przez wieki związana była z rodami rycerskimi o słowiańskich korzeniach (m.in. Zierotinów, Toppoltzanów i Matuschków). W średniowieczu miał tu ponoć stać zamek rycerski, zniszczony w czasie wojen husyckich w I połowie XV w.
Dolna część Miłkowa na przedwojennej widokówce
W czasach reformacji wieś była ośrodkiem protestantów, a w okresie kontrreformacji w XVII-XVIII w. w okolicznych leśnych zborach luteranów odprawiano tajne nabożeństwa. O protestanckiej przeszłości Miłkowa świadczy dziś zabezpieczona ruina dawnego ewangelickiego kościoła, nad którą dominuje wysoka, niszczejąca wieża.
Widok na Śnieżkę z łąk nad Łomnicą koło Miłkowa
Mieszkańcy
Miłkowa trudnili się różnymi pracami, ale jako specyfikę
tej wsi najczęściej wymienia się hodowlę owiec i
działalność cyrulików. Od ok. XVII w. powstawały tu
również kuźnie, potem huty związane z górnictwem rud
żelaza w Kowarach. Mocno zaznaczyli się w historii wsi
laboranci, którzy wytwarzali w Miłkowie specyfiki z
karkonoskich ziół. Dziś przypominają o ich działalności
i bogactwie piaskowcowe nagrobki przy kościele.
W następnych wiekach pojawiły się m.in. torfiarnia,
młyny, papiernie, warsztaty włókiennicze i cegielnie. W
1895 r. do Miłkowa dotarła kolej i zaczęto doceniać jego
letniskowe walory, szczególnie części górnej założonej
w XVI w.
Ośrodek wypoczynkowy "Anna" w górnej części Miłkowa
Powojenne
losy w sporej mierze związane były z państwowymi
pomysłami na rolnictwo. Obecnie Miłków słynie głównie z
pałacu dawnych właścicieli wsi, von Matuschków. Na
terenie byłej rezydencji magnackiej znajduje się ośrodek
jeździecki. Neobarokowa budowla pałacu mieści luksusowy
hotel "Spiż". Pałac zbudowano na planie podkowy.
Prowadzi doń podjazd przez starą bramę, ale lata
działalności domu opieki społecznej i państwowego
ośrodka hodowlanego niekorzystnie odbiły się na
architekturze budynków dawnej posiadłości oraz na urodzie
okalającego je parku. Z oryginalnego wyposażenia zachowały
się jedynie niektóre elementy architektoniczne: klatka
schodowa, boazeria, kominki, posadzki itp. W Miłkowie na
uwagę zasługują też niektóre bardziej zadbane stare
domy.
Cennym zabytkiem Miłkowa jest kościół parafialny p.w.
św. Jadwigi. Zbudowany w XIV w. i kilkakrotnie przerabiany,
prezentuje dziś architektoniczne połączenie gotyku z
renesansem. Efekt psuje nieco neogotycka wieża wzniesiona w
drugiej połowie XIX w. Czasy najdawniejsze przypominają dwa
portale: gotycki z XV w. i renesansowy z 1543 r.
Figura Chrystusa Frasobliwego
Wyposażenie świątyni to m.in. późnogotycka drewniana figurka Matki Boskiej Bolesnej, renesansowe stalle, ludowa figura Chrystusa Frasobliwego z XVI w. i szereg elementów barokowych i klasycystycznych. W zewnętrzne ściany kościoła wstawiono 7 barokowych nagrobków miejscowych laborantów.
Mur cmentarza w Miłkowie z wmurowanymi krzyżami pokutnymi
W murze
otaczającym cmentarz przykościelny wmurowano trzy krzyże
pokutne obok siebie. Najciekawszy jest krzyż prawy z
niespotykanym rytem miecza i stóp, które są różnie
interpretowane, ale mówi się m.in., iż oznaczają zawód
ofiary - szewca. Krzyż środkowy ma wyrytą kuszę, a krzyż
lewy (odkryty po wojnie, gdy odpadł tynk z muru) nie ma
żadnych rytów. Na prawo od bramy cmentarnej stoi jeszcze
jeden pomnik prawa - resztka pręgierza.
W połowie drogi z Miłkowa do Ścięgien, 150 m po lewej
stronie na wzgórzu zwanym Straconka, stoi ciekawa pamiątka
po dawnych obyczajach sądowniczych – ruiny szubienicy.
Szubienicę wzniesiono w 1677 r. z kamienia i cegły. Do
dziś zachowały się trzy, dochodzące do 6 m wysokości,
pozostałości filarów.
Wzgórze Straconka - ruiny szubienicy
Według źródeł pisanych pierwszym „klientem” szubienicy był w 1684 r. baron von Fitsch, który ponoć zabił szwagierkę. W 1689 r. na stryczku zawisł parobek Georg Qulch, którego oskarżono o otrucie żony. Tu też powieszono 4-osobową rodzinę Exner z Kowar. Ojciec, matka, syn i córka stracili życie oskarżeni o wiele zbrodni, w tym dzieciobójstwo. Istnieją wzmianki o wykorzystywaniu tej szubienicy jeszcze w połowie XIX w.
Basen kąpielowy w Miłkowie
Równolegle do szosy - obwodnicy Miłkowa prowadzącej z Karpacza do Mysłakowic i dalej do Jeleniej Góry, za mostem na Łomnicy na jej przeciwległegu brzegu znajduje ciąg obiektów ośrodka rekreacyjno - sportowego z boiskiem, basenem kąpielowym i gastronomią. W pobliżu interesujące odsłonięcie wietrzejących granitów, doskonale obrazujące proces wietrzenia i powstawania karkonoskich granitowych skałek. Droga prowadząca wzdłuż potoku stanowi ulubione miejsce spacerowe wczasowiczów. Stąd roztaczają się przepiękne widoki na górujący nad okolicą potężny grzbiet Karkonoszy z dominującą Śnieżką.
Patrz => Migawki z okolic Miłkowa
________________________
Tekst i fotografie: Lech Rugała