Králický Sněžník

Co wiecie czy nie wiecie o Králickém Sněžníku?

Králický Sněžník jest po Karkonoszach i Wysokim Jesioniku (Hrubém Jeseníku) trzecim najwyższym górskim masywem w Republice Czeskiej. Z punktu widzenia turystyki jest to kraj w pewnym sensie dziewiczy. Na Králickém Sněžníku nie ma żadnego schroniska turystycznego, nie przebiega tamtędy żadna asfaltowa szosa. Nazwę Sněžník góra ta zawdzięcza śniegowi, który pokrywa jej wierzchołek przez osiem miesięcy w roku.

Masyw Śnieżnika stanowi rodzaj rozrogu, którego centralnym zwornikiem jest sam Śnieżnik. Odbiega od niego pięć wyraźnych ramion, które posiadają postać obszernych, spłaszczonych grzbietów z niewyraźnymi w większości kulminacjami szczytowymi Malého Sněžníku (1338 m), Sušiny (1321 m), Podbělky (1307 m) albo Klepého czyli Trójmorskiego Wierchu (1143 m), na którego wierzchołku stykają się granice zlewisk trzech mórz: Bałtyckiego (Nysa Kłodzka), Czarnego ( Morava) i Morza Północnego (Tichá Orlice). Poszczególne ramiona oddzielają głęboko wcięte doliny erozyjne, co nadaje Masywowi prawie wysokogórski charakter.

Na południu Masyw obniża się stopniowo ku zachodniej części przedgórza Wysokiego Jesionika. Tak wydzielony teren w większości należy do Polski, powierzchnia w obrębie naszych granic wynosi około 200 km kw. Po polskiej stronie to rozległe i jedno z wyższych w Sudetach pasm górskich zamyka od południa Kotlinę Kłodzką. Zaliczamy je do Sudetów Wschodnich. Dolne partie Masywu Śnieżnika są silnie rozczłonkowane, bardzo urozmaicone i już nie tak wyniosłe. Centralnym i najwyższym punktem całego Masywu jest rozległa i bezleśna kopuła szczytowa Śnieżnika (1425 m n.p.m.). Jest to najwyższy szczyt Ziemi Kłodzkiej i polskiej części Sudetów Wschodnich.

W budowie geologicznej występują gnejsy, które dzięki dużej odporności tworzą kulminacje, oraz mniej odporne łupki łyszczykowe, w których powstało większość obniżeń dolinnych i przełęczy. Różowe granitognejsy Śnieżnika, są wieku paleozoicznego. W Krowiarkach oraz w okolicy Kletna występują również skały węglanowe. Są to przekrystalizowane wapienie w postaci marmurów i dolomitów krystalicznych, tworzące soczewy i wkładki wśród łupków łyszczykowych. W głębokiej dolinie górnego biegu Moravy znależć można krystaliczne wapienie z ciekawymi zjawiskami krasowymi (Tvarožné díry, Patzeltova jeskyně i inne). W 1966 roku w kamieniołomie marmurów Kletno III odkryto największą w Sudetach jaskinię, nazwaną Jaskinią Niedźwiedzią. Zachodnie ograniczenie Masywu Śnieżnika stanowi Rów Górnej Nysy, poprzez który graniczy z górami Bystrzyckimi i Orlickimi. Północną granicę stanowi dolina Białej Lądeckiej. Jego ograniczenie od wschodu stanowią Góry Bialskie.

Centralna część, cały grzbiet Sušiny a częściowo i graniczny grzbiet od roku 1990 stanowi rezerwat przyrody (národní přírodní rezervaci) "Králický Sněžník" o powierzchni 1700 ha. Chronione są w nim oprócz peryglacialnych i krasowych zjawisk przede wszystkim rozległe kompleksy naturalnych lasów przechodzących w górskie hale, liczne źródliska, torfowiska itp. Występuje tu cały rząd chronionych gatunków roślin i zwierząt.

Tradycyjnie trasa wejściowa na wierzchołek Králického Sněžníku wiedzie z rynku w Starém Městě koło dworca kolejowego, przechodzi wysoki na 600 m n.p.m. bezleśny przeciągły grzbiet Hadcové z umocnieniami z czasów pierwszej republiki a po 3 km dochodzimy do pozostałości osady Nový Rumburk (dziś część Stříbrnic), założonej z końcem XVIII wieku przez osadników z północnoczeskiego imiennika. Droga powoli postępuje dalej pierwotną historyczną górniczą osadą Stříbrnice aż do kościoła. Stąd możemy na dalszą wędrówkę wybrać dwa warianty. Szlak niebieski, gdzie na pokonanie różnicy wysokości potrzeba nieco większej odległości, ciągnie się dwukilometrowym odcinkiem do kaplicy, a stąd wspólnie z magistralą (od Ramzové) koło Adelinowego Źródła (Adélina pramene) aż do przełęczy pod Králickým Sněžníkem. Na rozdroże nad Adéliným pramenem zmierza także droga (ze Stříbrnic żółte znaki), która ze Stříbrnic ostro wychodzi przy turystycznej chatě Návrší i pokonuje jar potoku Stříbrník. Z przełęczy dochodzą na najwyższy punkt Králického Sněžníku jeszcze niecałe 3 km scieżki stopniowo się przybliżające i oddalające od granicy Polską. Podczas dobrej pogody roztacza się z wierzchołka Králického Sněžníku cudowny widok na Hrubý Jeseník, a przy szczególnie dobrej widoczności na Beskidy, Karkonosze i na wieże Ołomuńca.

W przeszłości góra kilkakrotnie zmieniała swoją nazwę. Nazywała się Kłodzki, Špiklický albo Velký Sněžník. Kiedy ją w roku 1884 odwiedził pisarz Alois Jirásek, nazwał ją "Králickou Sněžkou". Na wierzchołku opisał tzw. trójgranicznik, kamienny słup, stojący w miejscu, gdzie się zbiegały granice Królestwa Czech, margrabstwa Moravskiego a hrabstwa Kłodzkiego. Granicznik stoi na swoim miejscu do dziś i jest interesującą pamiątką z czasów dawno minionych.

Już w drugiej połowie XIX wieku pod wpływem warunków i ludzkiego wandalizmu znikła piramida, którą w roku 1843 kazała wybudovać właścicielka kłodzkiej części Sněžníku księżna Marianna Orańska na pamiątkę wejścia swojego ojca, niderlandzkiego króla Wilhelma Friedricha, na wierzchołek góry. Po rozważeniu projektów i planów Kłodzkie Towarzystwo Górskie (GGV) rozpoczęło na polskiej stronie wierzchołka Králického Sněžníku w roku 1895 budowę Wieży Cesarza Wilhelma. Trwała cztery lata i 9 czerwca 1899 została z wielką pompą otwarta.

Staraniem niemieckiego towarzystwa turystycznego w Starém Městě została w roku 1912 wybudowana z drewnianych bali chata "U pramene Moravy" (dawniej jako Liechtenštejnova). W latach dwudziestych stworzył w tej chacie przytulną i rodzinną atmosferę jej gospodarz dr. Oskar Gutwinský, w niej się spotykali także członkowie artystycznego stowarzyszenia Prager Secession, które dążyło do kulturalnego zbliżenia Czechów i Niemców w ówczesnej Czechosłowacji.

Z okazji dziesięciolecia swego założenia i uczczenia działalności gospodarza członkowie tego stowarzyszenia umieścili w roku 1932 przy chacie figurkę słonia, znak swego towarzystwa. W roku 1940 wieża widokowa została zamknięta, a w lecie 1941 gospodarz z Liechtenštejnovy chaty powołany na front. Po wojnie w roku 1948 Polskie Towarzystwo Tatrzańskie wieżę i schronisko wyremontowało, jednak już nie znalazł się nikt nikt, kto by się nią na dłużej zajmował. Najwcześniej zniszczało drewniane schronisko, które było z wieżą połączone, stopniowo rozpadała się i sama wieża, wybudowana z miejscowego kamienia. Tylko jej widokowy trzon o wysokości 30 metrów, który był z piaskowca, wytrzymał nieuszkodzony. W roku 1971 rozpadła sie chata na czeskiej stronie, a niedługo potem w roku 1973 została wysadzona i kamienna wieża stojąca na polskiej stronie szczytu.

Na gruzach wysadzonej wieży widokowej na szczycie Śnieżnika

Ostatnim obiektem, który do tej pory stoi, jest niewielka granitowa figurka słonia, postawiona na cokole z kamiennych kostek. Ale i ta już nosi ślady zniszczenia przez czas i wandalizm. Powierzchnia dawniej gładka jest teraz zwietrzała, ogonek słonia nadłamany, a cokolik musiał zostać spięty dwoma betonowymi płytami. Z czasem rzeźba słonia stała się swoistym symbolem Králického Sněžníku.

Rzeżba słoniątka - nieoficjalny symbol Králického Sněžníku (fot. Lech Rugała)

Dziś obok miejsca, gdzie stało turystyczne schronisko, możemy obejrzeć rzeźbę słoniątka i kamień, wyznaczający historyczne granice Czech, Moraw i Śląska. Na wysokości 1390 m n. p. m. jest obudowane źródło rzeki Morawy. W sobotę i w niedzielę na Králickém Sněžníku jest od godz. 8 do 20 czynne turystyczne przejście do Polski na turystycznym szlaku (tyko dla posiadaczy paszportów). Jeśli będziecie wędrować na zachód za zielonymi znakami, doprowadzą one do polskiego schroniska im. Zbigniewa Fastnachta pod Śnieżnikiem (ok. 1,5 km), dalej za żółtymi znakami do Jaskini Niedźwiedziej. Spowrotem do Czech można wrócić dochodząc do niebieskiego szlaku przez Kamienicę, który następnie wchodzi na żółty, a nim dojść do turystycznego przejścia na Przełęczy Płoszczyna (Kladském sedle).